Roma, Kaç Günde Kuruldu?
“Non uno die roma aedificata est” ya da "Roma non fu costruita in un giorno" Yani, “Roma, bir günde kurulmadı.”
Başlık sizi yanıltmasın. Bu yazının konusu “Tarih” değil. Kurumsal eğitimlerden beklentiler ve eğitimlerin yararının ölçümlenmesinden söz edeceğim. Sizlere Roma'nın kuruluş sürecini değil ama bu sürecin arkasındaki felsefeyi, süreç ve sonuç dengesinin önemini aktarmaya çalışacağım.
Eğitim; emek, süreklilik ve sabır isteyen bir süreç şüphesiz. Paydaşlar açısından eğitimden beklentiler farklılaşsa da eğitimin temelde sağladığı faydanın, kaliteyi artırmak olduğu düşüncesindeyim. Buna, eğitmenlik sürecimde bizzat tanıklık ettim. Çalışanlarına eğitim ve gelişim desteği sunan şirketlerde iç ve dış paydaşlarla iletişim, birlikte verimli çalışabilme, üretkenlik, çalışan memnuniyeti gibi başlıklarda gözle görülür bir iyileşme söz konusu. Tabi, bahsettiğim süreçlerin birebir içinde olmak, yaşayarak bunlara tanıklık etmek ve gözlemlemek, hatta hissetmek çok önemli. Bahsettiğim tarzda şirketlerde çalıştıysanız, ne demek istediğimi daha iyi anlayacağınıza eminim. Yazıyı okuyanlar içerisinde kendinden bir şeyler bulanlar olacağına eminim.
Buraya kadar iyi hoş da… Hayatın akışı her zaman arzu ettiğimiz gibi olmuyor şüphesiz. Biraz önce bahsettiğim eğitim beklentileri ve/veya çıktılarının yanı sıra eğitim sürecini, iş sonuçlarına / satışa / maddi kazanca doğrudan katkısı perspektifinden değerlendirmek de gerekiyor. Özellikle eğitim sürecinin önemli bir paydaşı olan satış birimi yöneticileri, bu noktada haliyle daha hassas. Onların bu yaklaşımı anlaşılabilir bir durum. Ne var ki satış süreci, işin içinde insan olunca bir makine gibi çalışmaz. Ne demek istiyorum?.. Eğitimden, şu girdiyi sağlarsak kesinlikle bu çıktıyı elde ederiz gibi bir akıl yürütme %100 gerçekçi olmaz. Bununla birlikte, mevcut koşullar altında mümkün olan en sağlıklı ölçümlemeyi yapmak da faydayı ortaya koymak açısından önemli. Eğitim, dolaylı olarak ve adımları doğru uygulanınca, orta ve uzun vadede sonuç veren bir süreç. Yani, hemen dünden bugüne bir değişim mümkün değil. Birazdan, bunun aşamalarından ayrıca bahsedeceğim. Burada önemli bir nokta daha var. Bahsettiğim eğitimin satışa etkisi, her geçen gün önemi artan bir konu. Yaşadığımız ekonomik belirsizlik ve karlılığı sürdürme beklentisi, haliyle yapılan her harcamayı ROİ (Return On Investment) açısından giderek daha da sorgulanır hale getiriyor.
- “Bu harcamayı yapacaksak, bize ne kazandırır?”
- “Yapmaya değer mi değmez mi?”
- “Kaynaklarımızı çok dikkatli kullanmalıyız!”
Hiç yabancı değil. O zaman, etkili bir ROI analizi ve eğitimin şirketlere getirisini doğru aktarabilmek gerekiyor. Bu noktada, eğitim programlarının etkinliğini ölçmek için en yaygın kullanılan modellerin başında gelen “Kirkpatrick Eğitim Değerlendirme Modeli”nden bahsetmek istiyorum. Model, eğitim etkinliğini dört aşamada değerlendiriyor.
1.Aşama: Tepki
Eğitime katılanların eğitime dair ilk izlenimleri ve memnuniyet düzeyini ölçmeyi amaçlar. Katılımcılar eğitimi nasıl buldu? İşlerine yarayacağını düşünüyorlar mı? Öğrenimler uygulanabilir mi?Eğitimi değerlendirmeye yönelik anket, geri bildirim formlarının yanı sıra eğitim süresince katılımcılara sorarak değerlendirmek, ölçümlemeyi destekler. Bu noktada NPS’i (Net Promotion Score) ölçmeye yönelik “Bu eğitimi, başkalarına önerir misiniz?” sorusu kilit önem taşır.
2.Aşama: Öğrenme
Eğitim sonunda katılımcıların, hedeflenen bilgi ve beceri düzeyine ulaşıp ulaşmadığı anlamaya çalışılır. Katılımcıların bilgi, beceri ve davranışsal kazanımları değerlendirilir. Eğitimin başında ve sonunda yapılan testler, aralardaki quiz, bulmaca vb. uygulamaların değerlendirilmesi öğrenmenin gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamaya yarar.
3.Aşama: Davranış
Öğrenilenlerin gerçek hayatta ne ölçüde uygulanabildiğini anlamaya yarar. Eğitim sonrası, katılımcılarda davranış değişikliği olup olmadığı değerlendirilir. Bunu ölçmek için iç ve dış müşterilerden geri bildirim alınması, anket, yönetici gözlem / izlenimlerinin değerlendirilmesi gibi araçlardan yararlanılır.
4.Aşama: Sonuçlar
Eğitimin iş sonuçlarına etkisi değerlendirilir. İş süreçlerindeki gelişmeler, finansal göstergeler ve kazanımların performans değerlendirme sürecine KPI olarak dahil edilmesi, ölçümlemeyi sağlar.
- İşte verimlilik arttı mı?
- Müşteri memnuniyetinde artış var mı?
- Satışlarda artış söz konusu mu?
- Hata oranlarında azalma var mı?
Bu dört aşamanın sonunda da, 5.aşama olarak ROI ya da bir başka deyişle “Yatırım Getirisi” gelir. İlk üç aşama özenle uygulanarak istenilen sonuçlar elde edildiği takdirde dördüncü aşama olan iş sonuçlarına ne ölçüde yansıdığı, eğitim yatırımın getirisini yani ROI’nin etkisini belirlemiş olur. Her bir aşamayı ölçmek kolay ve pratik olmayabilir ancak ROI’yi görmek için gereklidir. Özellikle de üç ve dördüncü aşamayı değerlendirmek hem zaman hem de kaynak gerektirir. İlk iki aşamanın ölçümlenmesi ve ilgili birimlerin bilgilendirilmesi bakımından sorumluluk eğitmen de olsa da son üç ve dördüncü aşamalarda şirket üst yönetimi, İnsan Kaynakları ve ilgili birim yöneticilerinin elini taşın altına koyması gerekir. Eğitimin iş sonuçlarına etkisini net olarak görmek isteyen kurumların gerekli kaynağı ayırması ve sabırlı olması gerekir.
Evet, Rönesans’ın beşiği İtalya’nın başkenti Roma, bir günde kurulmadı. Şehrin inşaası ve yükselişi yüzyıllar süren bir emeğin, planlamanın ve sabrın sonucunda gerçekleşti ve mimari harikalarıyla adeta bir açık hava müzesine dönüşen sanat harikası bir başkent inşa edildi. Sonuca ulaşmak için süreci göz ardı etmemeyi, küçük adımların önemimi ve kalıcı başarının ancak zamana yayılan bilinçli bir çabayla gerçekleşebileceğini unutmayalım.
Bitirirken, James Clear’ın sözleriyle veda edelim: “Roma, bir günde kurulmadı ama her saat başı tuğla örüyorlardı.”
*Konuyla ilgili daha detaylı bilgi için TEGEP Eğitim ve Gelişim Platformu’ndaki “ROI - Gelişim Yolculuğu: Eğitim, İK, Teknoloji ve Diğer Yatırımların Verimliliğinin Ölçümlenmesi” adlı içeriğe göz atmanızı öneririm.