Öğrenme Motivasyonunu Artırmak

Yetişkinlerde öğrenme motivasyonunun yüksek olması, eğitim sürecini ve sonucunu etkileyen bir öneme sahip. Motivasyonu yüksek olan yetişkinler, düşük olanlara göre çok daha verimli, keyifli ve başarılı bir öğrenme deneyimi yaşıyorlar.
Motivasyon öğrenmeyi, öğrenme de motivasyonu artırıyor. Bu nedenle motivasyonun yetişkinlerin öğrenme sürecini nasıl etkilediğini ve öğrenme motivasyonunu artırmak için neler yapılabileceğini anlamak önemli.

Motivasyon Nedir?

Kavram olarak Latince “motivus” kelimesinden türeyen ve genel olarak insanı harekete geçiren nedenlere odaklanan motivasyon, herhangi bir konuda çaba göstermek isteyip istemediğimiz, gösterdiğimiz çabanın ne oranda ve nitelikte olduğu ve bu çabanın sonuçları nasıl etkilediği ile ilgilenen bir kavram. Motivasyon hayatımızın her alanında önemli, çünkü başladığımız işi vazgeçmeden sonuca odaklanarak tamamlama konusundaki isteğimiz ve enerjimiz, deneyimlerimizi, performansımızı ve elde edeceğimiz sonucu doğrudan etkiliyor.

Öğrenme Motivasyonu

Motivasyonun genel tanımından hareketle, öğrenme motivasyonu kavramının da yetişkinlerdeki öğrenmeyi harekete geçiren, artıran ve daha kalıcı hale getiren nedenler ile ilgilendiğini söyleyebiliriz. Temel olarak “neden öğreniyoruz ve öğrenmemizi ne sağlıyor” sorularının cevabını arayan öğrenme motivasyonu, öğrenmeyi etkileyen faktörlere odaklanır.
Yetişkin eğitimi alanının önemli isimlerinden Knowles (1980), öğrenme motivasyonu konusundaki görüşlerini iki temel varsayıma dayandırır. Öncelikle yetişkinlerin olgunlaştıkça benliklerinin geliştiğinden, bunun da bağımsızlık ihtiyacını artırdığından bahseder. İkinci olarak da, yeni toplumsal rollerle birlikte yetişkinlerin farklı öğrenme ihtiyaçları ile karşı karşıya kaldığını ifade eder. Bu iki varsayımda altı çizilen en temel konunun “ihtiyaç” olduğunu söylemek yanlış olmaz. Yetişkinlerin öğrenme ihtiyacının ne olduğunu iyi anlayan ve bu ihtiyacı karşılamak üzere doğru tasarlanan bir eğitim içeriği, yetişkinleri kendi öğrenme süreçlerinde söz sahibi kılacak şekilde planlanıyor ve hayata geçiyorsa o zaman öğrenme motivasyonunu artıracak bir ortam yaratılmasına çalışılıyor demektir. Diğer bir ifadeyle, önem verilen ve işe yarar olarak görülen her öğrenme, motivasyonu yüksek bir deneyim yaşanması ihtimalini de artırır.
Wlodkowski (2008), öğrenme motivasyonunu öğrenme aktivitelerini anlamlı ve değerli bulma, bu aktivitelerden keyif alma ve faydalanma eğilimi olarak tanımlar. Bu durumda en yüksek öğrenme motivasyonuna, değerli bulduklarımızı ve öğrenmek istediklerimizi başarılı ve keyifli bir şekilde öğrendiğimizde sahip oluruz diyebiliriz. Bu şekilde öğrenmeyi de içsel olarak motive edici bulur ve öğrendiklerimizi daha kalıcı hale getirebiliriz.
En yüksek öğrenme motivasyonuna değerli bulduklarımızı ve öğrenmek istediklerimizi başarılı ve keyifli bir şekilde öğrendiğimizde sahip oluruz.

Öğrenmede Motivasyon Koşulları

Öğrenme sürecinde en önemli motivasyon kaynağının yetişkinlerin kendilerinin olduğunu unutmadan anlamlı, değerli, keyifli ve başarılı öğrenme deneyimleri yaratmak amacıyla Wlodkowski (2008) dört temel koşulun yerine getirilmesi gerektiğinin altını çizer:
1.Arkadaşça ve farklı fikirlere saygı gösterilen bir ortam (Dâhil Olma) 2. Kişisel ve işle ilgili amaçlarla bağlantı (Tutum) 3. Önem verilen konuda geliştiren (Yetkinlik) 4. Düşünmeye/sınırları genişletmeye zorlayan (Anlam)
Dahil Olma: Yetişkinler, eğitim ortamında kendilerini güvende hissediyor, kabul ve saygı görüyor, görüşlerine değer verildiğini düşünüyorlarsa kendi düşünceleri ve deneyimleri ile ilgili daha fazla paylaşımda bulunur, diğer katılımcıların görüş ve deneyimlerini dinlemeye de daha istekli olurlar. Bu nedenle, öğrenme motivasyonunu artırmak için yetişkinlerin duygu ve düşüncelerini korkmadan rahatlıkla ifade edebilecekleri, birbirlerinden öğrenebilecekleri, katılımcı, destekleyici ve işbirliği odaklı bir eğitim ortamı yaratmak önemlidir.
Tutum: Yetişkinlerin eğitimi veren kişiye, konuya, kendi yeterliliklerine, daha önceki öğrenme deneyimlerine ve öğrenme amacına yönelik tutumları, olumlu veya olumsuz olarak davranışlarını ve dolayısıyla da öğrenmelerini etkiler. Eğer yetişkinler konunun kim olduklarıyla, ihtiyaçlarıyla, önem verdikleri ve geliştirmek istedikleri yönleriyle bağlantılı olduğunu düşünür ve öğrenme sürecinde seçenekleri olduğunu görürlerse, öğrenmeye yönelik çok daha olumlu bir tutum geliştirirler. Bunun için her şeyden önce eğitimler tasarlanırken yetişkinlerin beklentilerinin ve öğrenme hedeflerinin dikkate alındığından emin olunmalıdır.
Yetkinlik: Yetişkinler, değer verdikleri konularda etkili olmak isterler. Bu nedenle, yetkinlik gelişiminde yüksek öğrenme motivasyonu için katılımcıların öğrenme süreci boyunca geri bildirim alarak ilerlemelerine, öğrendikleriyle yaşamları arasında bağlantı kurmalarına ve kendi gelişimlerini değerlendirmelerine olanak sağlamak önemlidir.
Anlam: Yetişkinler için ilgi duydukları konuda zorlayıcı öğrenme etkinliklerinde bulunmak, yeni düşünceler ve yeni çözümlerle birlikte mevcut anlayışlarını, kalıp yargılarını sorgulamak, eleştirel bakarak sınırlarını genişletmek ve öğrenilenleri hemen uygulamaya geçirecek fırsatları bulabilmek öğrenmeyi daha anlamlı kılacaktır. Bunu sağlamanın yolu ise, eğitimlerde eleştirel sorgulama fırsatlarını artırmaktır.
Görüldüğü gibi burada sıralanan motivasyon koşulları, yetişkinleri öğrenme sürecine çok daha aktif bir şekilde dahil edecek, onların kendileriyle ilgili farkındalıklarını, öğrenmeden duydukları tatmini artıracak ve kendi öğrenmelerini yönlendirmelerini sağlayacak en temel unsurlardır. Biz de eğitimlerimizi tasarlarken motivasyonu etkileyen faktörleri düşünerek kendimize şu soruyu sorabiliriz; yetişkinlerin kendilerini dahil hissettikleri bir ortamda olumlu tutumla kendilerini geliştirebildikleri anlamlı öğrenme deneyimleri yaratmak için neler yapıyoruz ve neler yapmalıyız?
Referanslar
Knowles, M. S. (1980). The modern practice of adult education. New York: Association Press. Wlodkowski, R.J. (2008), Enhancing adult motivation to learn. San Francisco: Jossey-Bass.
Buradaki yazılar yazarların görüşleri olup TEGEP’in resmi görüşü değildir. TEGEP Gizlilik Politikasına buradan ulaşabilirsiniz.